fijn stof ... om over na te denken

De nieuwjaarskaarten moeten nog allemaal de deur uit - het is ieder jaar weer een sport om een leuke spreuk te verzinnen EN de buren voor te zijn; maar ik heb net ontdekt dat we dit jaar weer verloren hebben...

'Metten' is een hulp bij de plantenstudie : viburnum, skimmia, gaulthera,... ze staan daar allemaal in hapklare compacte versies. In het plantencentrum staan er uiteraard nog veel meer te wachten en ik heb me weer niet kunnen inhouden. De klimroos (absolute klassieker 'New Dawn'), de klimhortensia (H. anomala subsp. Petiolaris) en de roze blauwe regen, moeten nu zo snel mogelijk de grond in; maar eerst moet ik nog wat verderklussen aan de geboortekaartjes want moeder de vrouw wordt een beetje zenuwachtig en de afgelopen weken waren niet echt produktief.

De afdruk op doek van mijn afbeelding is ook thuis geraakt. Nu die nog wat op maat maken en het voorpaneel van onze vaatwasser is volledig klaar. Weldra is afwassen grotendeels verleden tijd, en gewonnen tijd ... voor de tuin.

Huisje, boompje, beestje...

Plant eens een boom. Zolang het niet vriest kunnen dit soort dingen nog perfect. De 'inzichten' zijn ook hier veranderd en zo luidt het advies nu dat de put niet te diep hoeft te te zijn maar wel zeer ruim in omvang, de wortels vestigen zich meestal nogal oppervlakkig en lijken zo'n voorbereid gat wel te willen smaken. Een vierkant gat schijnt ook wat beter te werken, zeker wanneer de plant in een ronde pot heeft gestaan. Werk de grond aan de rand van het plantgat ook nog wat los met de spitvork. De nieuwe trend lijkt ook te zijn om de plantpalen (boomsteun) niet meer recht maar onder een hoek van 45° te plaatsen (vanuit de meest voorkomende windrichting) - let erop (ook in de jaren die volgen) dat de bindband niet insnoert. Wortel en een eerste takkensnoei kan zeker, al zullen de meesten tamelijk onzeker en ongerust met de schaar in de hand staan treuzelen.
Plant de boom zeker niet dieper dan hij gestaan heeft in de kwekerij - een fout die nogal eens gemaakt wordt en dan meestal nog in combinatie met omhoogliggende wortels na het aandrukken rond de stam. De beste manier is misschien wel om de boom eerst wat dieper te zetten, de kuil vol (VOL) te gieten met water en dan de boom wat omhoog te 'hodderen' in die modder. Zo komen dan de wortels netjes te liggen en zitten er geen luchtzakken bij de wortels.
Organisch materiaal in de plantkuil hoeft niet, bij het verteren van het materiaal kunnen er weer holle ruimtes ontstaan en kan de boom zakken. Dan liever een plantschijf aanhouden - het vrijhouden van een ruime cirkel rond de boom met een mulchlaag van mest en compost - en dat is uiteraard makkelijk als je net een plantgat hebt gemaakt. Gras rondom de stam is voor de meeste bomen een zware concurrent.

Zelf heb ik een aantal bomen in gedachte (meerstammige berk, ...) maar wacht ik nog even op 'the bigger picture'. Aangezien bomen een tamelijk definitieve ruggegraat zullen vormen van je tuin, is het inderdaad best om al een redelijk idee te hebben van hoe je je tuin zou willen zien groeien. Een boompje planten is op een half uurtje gefikst maar een boom verplanten wordt al snel een heel ander verhaal.
Een boom of struik cadeau doen is niet echt gebruikelijk maar zo uitzonderlijk vind ik dit nu ook weer niet. Iedereen heeft nog wel een hoekje waar wat kleinfruit zou kunnen staan en het is een geschenk waar je vele jaren 'geniet' van hebt - prijs/kwaliteit een winner; niet goed voor de après-feest-actie van ebay. Het loont dan wel om eens op zoek te gaan naar een bijzonder ras - in een doorsnee plantenwarenhuisketen zijn het meestal allemaal dezelfde soorten die aangeboden worden, grote kans dat er zo al eentje in de tuin van de ontvanger staat.

Het beloven weer drukke dagen te worden bij de online veilingsites, met al die mislukte cadeaus. Elk jaar slaat de angst ons om de oren : "wat moet ik in hemelsnaam voor die of deze kopen", en elk jaar slagen we er minstens een paar keer in om het foute cadeau uit te kiezen. Elk jaar worden we er ook beter in om die foute cadeaus zonder verpinken te ontvangen wat handig is want we begrijpen zelden waarom iemand zo ongelukkig kan zijn met dat cadeau waarvoor je zoveel kilometers hebt liggen zoeken. Maar sinds kort moet die ellende dus niet langer dan nodig in de al met rommel verzadigde bergingen gestald worden. Het wordt wel wat lastiger om de glaskristallen druiventros van tante Trees te wisselen met de foeilelijke paarse porseleinen fruitschaal van tante Marie-Louise, als die dreigen op bezoek te komen maar met jonge kinderen in huis mag er al eens iets gerechtigd sneuvelen, jammer maar helaas ('ik was er zo aan gehecht Trees, nee hoor, vervangen hoeft echt niet').

Lasagna XL

De Kelsae zaden zijn nog niet toegekomen dus het wordt spannend of ik het nieuwe seizoen wel al kan inzetten met oudjaar. Gelukkig blijft er nog het snoeien van de druivelaar op 1 januari. Ik heb trouwens nog wat andere ui-zaden teruggevonden in mijn zaadkist dus ik kan nog altijd doen alsof, interimajuinen zeg maar.

Gisteren een half uurtje lasagnabladen gezwengeld; er gaat niks boven verse pasta en als het echt feest mag zijn op basis van eieren - het is elke minuut van het werk waard. Moeilijk is het in elk geval niet : voor elke honderd grammen bloem een ei en als je de pasta goed geel wil nog enkele eieren (of enkel de dooiers) extra. De onze is dus wat geler want ik heb het fenomeen van de XL eieren ontdekt. Ik dacht dat dit gewoon bovenmaatse eieren waren maar blijkbaar slagen ze erin om in elk ei een dubbele dooier te steken. Ik kan me nog goed de kinderlijke blijdschap van vroeger herinneren wanneer je zo'n dubbele dooier vond maar nu was het plezant eraf na het tweede ei; het was net als bij elk kraslot weten dat je gaat winnen... Zit er nu iemand aan de legband die alle eieren moet doorlichten of hebben ze een ras ontwikkeld dat graag dubbele dooiers kakt ? To be investigated.

Gisteren mijn 5 snoeischaren een winterbeurt gegeven. Dat lijken er nogal veel maar elk karwijtje heeft zo z'n eigen schaar. 'Den Dunne' is mee gekomen uit Italië en wordt gebruikt om de druiven uit te dunnen, maar is ondertussen mijn allround schaar gebleken. De Felco (de Rolls, numero 8 aka ergonomic) is er voor het zuiverste snoeiwerk. Het aambeeld (de rozenschaar) voor de snijwondes die wat mogen terugsterven. De rest zijn er voor het ondankbare vuile werk : wortels snoeien/stekken, snoeihout verder verkleinen, touw knippen,... kortom al die dingetje waarop de felco zijn nagels niet mag breken.
Een klassieker voor onder de kerstboom trouwens.

einde van het weekeinde

En de kerstmarkten volgen mekaar in ijltempo op. Drie heb ik er al achter de kiezen. Leuven was nogal aan de natte kant (maar vanwege de droevige opkomst wel twee kerstspiezen voor de prijs van één). Begijnhof Diest wat aan de koude kant. Daar heb ik wel West-Vleteren gedronken ten voordele van iets dat ik al niet meer weet wat, hoe het smaakte weet ik ook al niet meer en dat is aan 7 euro wel een spijtige zaak - hersenschudding of geen hersenschudding; ten voordele van mensjes in Roemenië (denk ik) heb ik nog een tuinboek gekocht waarvan ik al een exemplaar liggen had thuis, 'geërfd' van papa, nu kan ik dus één exemplaar teruggeven, of beide exemplaren later op mijn beurt doorgeven aan mijn kinders. @papa : ik denk dat ik voor de tweede optie ga gaan.
In Aarschot was er nog een alternatieve kerstmarkt. Via natuurpunt was ik hiervan op de hoogte (naar aanleiding van een vertelavond binnekort over milieu- en onderhoudsvriendelijk tuinieren was dit ter sprake gekomen) : "wij staan daar ook". Ik vind dat de standjes van natuurpunt meestal worden bevolkt door een bende irritante agressieve ettertjes, die je nooit gerust laten en bij contact ook amper weer loslaten, en ik had me eigenlijk al een beetje defensief opgesteld maar die van Aarschot waren natuurlijk weer totaal anders. Het was een gezellig gesprek bij de gageleer. Op die alternatieve kerstmarkt heb ik ook geleerd dat de zeepnoten ook in het Leuvense te krijgen zijn, goedkoper dan online en geen verzending dus dat viel ook mee.

Zondagavond kregen we bezoek van een "fietser-op-reis" die halt hield bij elk huis dat bij boeiend vond; het onze voldeed aan al zijn vereisten. Hij was ook op zoek naar een goedkope slaapplaats maar dat is nu net iets waar onze charmant woning eerder te weinig van heeft dan teveel. Voor een tas koffie met iets bij is "Frederik" uit Retie altijd welkom.

We hadden gedacht om de gevels van onze oude gerenoveerde woning te laten reinigen maar de werkers die al langs gekomen zijn zijn niet echt enthousiast over de nog bikkelharde voegen die erin zitten. Het effect van het reinigen wordt voor een groot deel bepaald door de voegen (lees : nieuwe voegen hebben een zeer groot effect op het uiterlijk) en de voegen bepalen ook voor een groot deel het isolerend vermogen; dus als die voegen niet op een betaalbare manier kunnen vervangen worden bij het reinigen dan hoeft deze makeover niet. Dan kleed ik het huis wel volledig in met klimplanten - ik heb voor elke zijde al minstens één favoriet. Klimplanten dragen ook bij tot isolatie en bescherming van de muren en vele klimmers zijn nog niet half zo agressief als algemeen wordt gesteld. En het vormt zeker 'het karakter' van het huis.

Seffens nog eens langs de dokter passeren want mijn hoofd hangt mijn voeten uit. Mijn lichaam cumuleert nog even iets verkoudheidachtigs erbij en dat helpt mijn schudding-hoofdpijn uiteraard voor geen meter...

oh denneboom...

Ondertussen houdt men heel de maatschappij tegen de CO2-loep en vindt iedereen  bijtijds wel nieuwe problemen en af en toe een oplossing. Barry Walters, professor aan de universiteit van West Australië vindt dat families die meer dan x aantal kinderen willen een carbon-taks moeten krijgen, en condomen en sterilisatie moeten dan weer recht geven op carbon-kredieten. Het hebben van kinderen komt inderdaad steeds meer in het CO2 licht : meestal is de tweede auto "nodig voor de kinderen", en die nieuwe mondjes vragen uiteraard uitstoot die er tevoren niet was... Voorlopig is het nog taboe om hierover te spreken.

Tegelijk is men alweer blij dat de Sint zijn gat heeft gedraaid want de kerst-mania moest er natuurlijk dringend uit bij sommigen. Wat gaat men weer allemaal moeten compenseren om die bomen te kappen, de absurde lichtjes buiten te branden, alsmaar groter wordende opblaaspoppen opgeblazen te houden,.... "Gelukkig" kan je je geweten zuiveren door nieuwe led-lampjes te kopen die minder verbruiken ... kopen kopen kopen. Niet echt de makkelijkste periode, om te consuminderen, die voor de deur staat.

Hoe vaak heeft men mij al niet gezegd : "ge moet kerstbomen planten om te verkopen, da verdient goe zulle". Misschien ooit, als ik het tuinieren beu ben en geld tekort kom.
Wat meer respect misschien voor de kerstbomen, de gewone 'Picea abies', waarvan het vuurhout wordt gebruikt voor het voorblad van strijkinstrumenten - toch als de boom meer kansen krijgt dan een gloriemoment van twee weken die typisch wordt afgerond met kaalheid en vervloeking of in het beste geval een rustplaats naast het tuinhuis.
Thuis heb ik, naar een idee dat ik 'geleend' heb van het internet, een boom, ballen en pakjes uit kleurig vilt geknipt, en die boom hangt nu al voor de tweede keer tegen de schouw. Het kerststalleke is kindvriendelijk van de hema, kinneke Jezus mag al gezellig in zijn kribbeke liggen, daar doen wij niet moeilijk over. We hebben er blijkbaar wel vier wijzen bij gekregen, en daar is geen neger, zwarte, kleurling of hoe dit tegenwoordig politiek correct zou moeten heten, bij. "De" wiki leert mij "Mattheüs noemt het aantal wijzen niet, maar waarschijnlijk is uit het
aantal geschenken de conclusie getrokken dat er drie wijzen moeten zijn
geweest". Misschien heeft de zwarte man uit Saba (Balthazar) dit jaar gewoon zijn sabbatjaar...

the sky is the limit...

'Hot topic' in het nieuws is tegenwoordig wel hoe duur het leven wel niet wordt - elke  dag komt er wel iets dat weer zus procenten duurder is dan vroeger. Gisteren mochten  enkele moestuinders opdraven om te zeggen hoe goedkoop de eigen legumen wel waren, en  met verschillende generaties runderen in huis bleef ook het vlees betaalbaar. Geen  nieuw nieuws uiteraard maar misschien wel wat kort door de bocht voor velen.  Doe-het-zelven kan inderdaad goedkoper zijn dan de winkelrekken maar het kan net zo  goed een dure teleurstelling worden. Als je plantgoed moet kopen ben je al gauw wat  euros kwijt, zaaien van goed (krachtig) plantgoed vergt wel wat ervaring en als je  weinig ervaring hebt kan je op één dag zowat je hele oogst zien tenondergaan aan  ziekte, beestjes, beesten of gewoon de grillen van de natuur. Soms kan je je boeltje  nog in extremis redden met dure poedertjes en dan is de winst (gezondheid en de  portemonne) helemaal zoek - hou zeker de wachttijden in de gaten want die staan niet voor niets tussen de kleine lettertjes.

Sommige adviezen zijn zo oud als de straat en meestal zit er dan wel een grond van  waarheid in. "Klein beginnen en ervaring op doen" is er daar zo eentje van. Want in  één seizoen al je tomaten verliezen aan de aardappelziekte, enkel rotte aardappelen  rooien, plantgoed gekortwiekt zien door de konijnen en de duiven, geen aardbeien  vinden door de vogels, wortelen verliezen aan de vlieg, (snij)bieten aan de woelmuizen,...kan een flinke domper zetten op het enthousiasme en daar sta je dan met je niet zo geslaagde investering (nieuwe uitrusting, serre, 'dure' zaden,...).

Vorig jaar was een geslaagd jaar voor de tomaten, althans in de serre, buiten was het  een moeilijk seizoen waar de meesten enkel konden oogsten met het kundige sproeiwerk  (maar dan haak ik af).
Voor mijn gevoel heb ik de tomaten, de pepers en de meloenen in de serre nu wel onder  de knie en is het tijd voor een nieuwe uitdaging. Het komende seizoen worden dat de  kelsae-uien en annex 'wie heeft er de grootste'-wedtrijd. Door die uien kan ik het  seizoen al weer wat vroeger laten starten want om de superui (winnaar vorig jaar  ongeveer 3.5 kg, toch al goed voor een casserole juinsop) maximale kansen te geven kan  hij al eind december worden gezaaid. En de winnaar krijgt een kwaliteitsserre van  'Janssens', niets dan het beste komt verder uit die bloedlijn.

monkey see monkey do

De monkeytrap als businessmodel uitgelegd door Benjamin Barber de Al Gore van de eco-nomie. Vroeger was het kapitalisme een nuttig gevolg van 'het tegemoetkomen aan werkelijke behoeften' (men werd rijker omdat men iets leverde wat iemand blijkbaar nodig had). Tegenwoordig is het kapitalisme goed bezig om vooral eerst de behoeften te creëeren waar ze dan iets tegenover kunnen zetten waaraan ze hun geld kunnen verdienen. De infantilisering van de consument wordt dit wel eens genoemd. Die consument is steeds drukker in de weer om zich weer nieuwe dingetjes aan te schaffen, voor steeds kortere gebruikstermijnen en met een steeds grotere merkdrang ("hij is Nike'r on sony, en zij is puma by samsung, en anderen zijn adidassers met ipods,...).
De onbeschermde consument lijkt in zijn consumptiegedrag vrij, maar hij is zo vrij als de aap in de apenval. Een apenval is een zeer eenvoudig maar bijzonder effectief dingetje. Een afgesloten kistje met een toegang net groter dan de hand van een aap. In de kist een noot; de aap kan vrij zijn hand in het kistje steken maar eens hij de noot heeft wil hij ze niet meer loslaten maar met de noot in de hand kan hij niet meer uit het kistje en zo
vinden jagers uren nadat de aap zichzelf in de val heeft gezet de apen nog steeds met die noot in de hand, een enkele keer zelfs wacht die aap de dood af terwijl hij eigenlijk niet meer moet doen dan de noot weer los te laten.
Hoe vrij ben je zelf ? En kan men zich echt niet meer verrijken aan werkelijke behoeften ? (heeft een kind van 4 echt die gsm nodig, en heeft ons landschap echt al die masten nodig, hebben jullie echt al die masten nodig ??)

Er schijnt een krapte te zijn door de toenemende vraag naar biovoeding want de productie stijgt niet mee. Zelf zal ik met de uitbreiding van mijn gezinnetje de eigen (biologische) productie ook wat moeten opdrijven en als het effe kan het seizoen nog wat verlengen maar daar wordt je gelukkig elk seizoen wat handiger in. Ondertussen eten we allemaal wat aangeboden wordt in de supermarkten want dat is toch allemaal keurig voedsel ("is dat niet wat 'te groen' die bio dinges.").
De groenten worden inderdaad getest en gekeurd en er bestaan zelfs normen waaraan het voedsel moet voldoen maar blijkbaar wordt daar toch nogal soepel mee omgesprongen. De normen volgen de wetenschap met vertraging, en echte consequenties zijn er bij overtredingen niet.
De meeste 'reguliere' groenten bevatten in min of meerdere mate residu's van pesticiden; in die mate dat wassen niet meer baat. Spaanse paprika's bevatten een cocktail van tot wel 14 pesticiden waarvan er een aantal verboden zijn. Nederlandse paprika's bevatten weinig tot geen van deze pesticiden en Duitse winkelketens hanteren voor zichzelf strengere normen en importeren enkel nog Nederlandse paprika's omdat zij daarmee produkten kunnen aanbieden die onder de norm blijven. Vooral bepaalde populaties zijn
hieraan gevoelig (kinderen en ouderen) en de effecten kunnen wel eens de generaties overstijgen (radar, consumentenprogramma).
Op het zelfde ontspannen televisiemoment toont het Kinderziekenhuis het zoveelste kankerpatiëntje van nog geen twee jaar (we zijn er bijna aan gewoon geworden) "wat heeft dit kindje meer gedaan in zijn leven dan gespeeld". Zijn het enkel de zogeheten groene perverten die zich een verband durven voorstellen (waanbeelden)? Op weet wat je eet krijg je een overzichtje van gegevens die tot voor kort ongepubliceerd bleven, je ziet er hoe enkele Nederlandse ketens het er vanaf brengen (zij kiezen voor ons de oorsprong van onze goederen en laten zich onder andere in hun keuzes leiden door de kwaliteitstesten ... en de inkoopprijs) en nog ergens op de site kan je de reportage van 'radar' herbekijken. De verantwoordelijken zijn van een beweging Milieudefensie, zowat de gaia van de legumen, maar elke maatschappij heeft dwarsliggers nodig om de blik kritisch te houden.

Vrouwen moeten samen douchen want alleen zo zien zij dat niemand perfect is en zullen zij zekerder zijn over zichzelf en hun borsten ("als ik het mag vergelijken met dedie zijn die van mij perfect"). Volgens Saskia Reuskens, schrijfster van het boek 'Borsten' levert de boezem de vrouwen een hoop frustraties. Mannen blijken vaak totaal verschillende opvattingen te hebben over de vrouwelijke borsten dan de eigenares in kwestie. Misschien moeten wij mannen die samen douchende vrouwen dan maar bijstaan in die zelfbeeldreddende en dus levensbelangrijke vergelijkende testen...

Nog eentje als uitsmijter voor wie bijvoorbeeld één van deze dagen een lange rit naar de wintersport voor de boeg heeft : een sterk kop koffie heeft bij bestuurders tussen 40 en 50 meer effect dan de klassieke 'powernap' ergens langs de kant (89% minder kans op ongevallen). Bij jongere bestuurders heeft de koffie hetzelfde effect als een korte dut. Cafeïnevrije rijders raakten de middellijn 159 keer. Wie even had geslapen, deed dat 'maar' 84 keer. De koffiedrinkers scoorden het best met 27. Wie niet vermoeid was, raakte gemiddeld 2 keer de lijn op het traject. Dus drink and drive...

papa rijdt toch niet zo snel...

Weer een verzoek tot sponsoring van de plaatselijke politiekring. Ik heb mijn naastenliefde aan de Walen wel betuigd de afgelopen weken, wie me niet kent zou onderhand al wel gaan denken dat ik een bandiet met een zware voet ben maar dat is helemaal niet zo. Ik moet wel toegeven dat de politie in haar eigen werkterrein de strategische trefzekere plaatsen wel goed in beeld heeft, beter als ik in elk geval - want zeg nu zelf, het heeft toch geen zin om een half uur met je nieuwe speedgun op plaatsen te gaan staan waar iedereen zich wel netjes aan de voorgeschreven snelheden houdt. Nee dan kan je beter die strookjes van 50m gaan staan waar je eventjes 50 km/u mag uitbollen tussen zones van 70 km/u.

De bovenkamer wil maar niet op snelheid komen, geef me dan maar twee keer op een jaar een gebroken neus in plaats van een lichte of zware schudding. De gelatenheid begint wat plaats te maken voor ongerustheid; ik hoop dat ik binnen een paar weken kan zeggen dat dit geheel onterecht was.

Wat wel redelijk lijkt te lukken zijn de zeepnoten die ondertussen zijn toegekomen - hoewel de vrucht botanisch gezien een steenvrucht is, wordt deze meestal aangeduid als noot. Het vruchtvlees van de zeepnootboom (Sapindus Mukkrossi) bevat saponine, om voor schadelijke insecten oneetbaar te zijn en om zich tegen bederf door schimmels en bacteriën te beschermen. Lokaal worden ze al lang gebruikt als wasmiddel (maar uiteraard zijn onze Westerse poedertjes ook daar in opmars, en waarschijnlijk ook de jarenlange pesterijen in de reklameblokken).
Wat vooral opviel was dat de was veel zachter leek - wat de theorie ook al liet uitschijnen (cfr savon de marseille) - en geen witte uitslag op het wasgoed. Voorlopig kunnen we nog wel wat verder met onze bescheiden voorraad (250g, ongeveer 10g per wasbeurt maar wel een viertal keer te gebruiken), en enkel een langetermijn evaluatie zal doorslaggevend zijn. Nog één keertje wassen en dan kunnen de eerste 7 halve schelpjes na hun wascarriëre een nieuw leven beginnen op de composthoop. Een tip met stip als groen kado (voor jezelf?).

hersenpuddink

Het leven met een hersenschudding is niet zo prettig; (beeld)schermen staan bovenaan de not-to-do list dus heel snel twee korte berichtjes als teken van leven ...

Vandaag een pizzasteen gehaald en ingekort. Vuurvaste (chamotte) steen bij een haardwinkel in het Leuvense en dus niet de online variant die ik op het oog had; twee redenen : ten eerste onze oven is maar 36 breed (en de kleine versie was 40 cm breed dus al extra kosten voor de 'verwerking') en ten tweede geen geduld (zondag feest en als het effe meezit met zelfgebakken vloerpistolets). De man van het magazijn zag het niet goed zitten dat ik de steen ging inkorten - dat zou me nooit lukken ("daar gade gij veel schijfkes op verslijten zulle kameraad") en ik mocht altijd terugkomen om het daar te laten doen. Maar de diamantschijven 'van den aldi' deden hun best en een paar minuten later paste de steen in de oven.
Hij is wel wat ruwer denk ik dan de steen die her en der als pizzasteen wordt verkocht maar dat zal het verschil wel niet maken, en deze kost maar 23 euro (40x40x4) dus toch wel een aanzienlijk verschil (bijna 40 euro in de pocket).
Het zijn ook deze vuurvaste stenen die in de broodoven buiten moeten (ooit) dus van het op maat snijden moeten we alvast gene bang hebben.

Nog een groene tip voor ik mijn oogjes weer wat te rusten leg : koop altijd de grootst mogelijke hoeveelheid. Je spaart er niet alleen veel centen mee uit maar ook tijd, verpakkingsmateriaal, ...
En dat mag je vrij ruim interpreteren van wc-rollen (beter één teveel dan één te weinig) tot in mijn ervaringsdeskundig geval de droge gist. Ik deed mijn voorraad in voor al die broden die we bakken en de vriendelijke kassajuffrouw wees me erop dat ik dezelfde hoeveelheid vacuüm in bulk 1.5 euro ipv bijna 8 euro betaalde - op 250g gist toch een aanzienlijk verschil. Meestal is het dubbele pret want heel wat kortingsbonnen gaan juist op de grote hoeveelheden. Dus denk niet meer na als je nog eens voor de 10+2 pizza's staat, of de 36+4 keukenrollen : dit krijg ik nooit op.